Nieuw leiderschap in de zorg – omdat de zorg vraagt om leiders die het anders durven doen
Sophie – afdelingshoofd in een verzorgingshuis
Sophie klapt haar laptop dicht. De dag zat weer vol overleggen, incidenten en gaten in de planning. Ze weet dat ze eigenlijk met Anouk in gesprek moet, want ze ziet dat het al weken niet lekker gaat. Anouk oogt vermoeid, laat taken liggen en haar inzetbaarheid is wisselend.
Ze wil de sfeer niet verpesten, maar het team merkt het ook. Er vallen opmerkingen, de onvrede groeit. Maar wanneer? Wanneer is er ruimte voor dat échte gesprek, zonder dat de druk nog verder oploopt?
Hassan - bestuurder bij een koepelorganisatie
Hassan zit aan tafel met vijf zorginstellingen die samen een regionaal netwerk willen vormen. De overheid wil vaart maken met passende zorg. Subsidies zijn afhankelijk van samenwerking, maar elke partij heeft eigen belangen en een eigen meerjarenagenda.
Tijdens het overleg lijkt iedereen het eens, maar na afloop krijgt Hassan verschillende telefoontjes. “Wij willen niet dat onze mensen overgeplaatst worden.” “Kun jij regelen dat wij zelf mogen beslissen over welke zorg we willen leveren?”
Hij voelt de politieke druk toenemen. De tijd tikt. Hassan weet dat de toekomst van goede zorg afhangt van samenwerking, maar hoe bouw je aan een goede samenwerking als iedereen iets anders lijkt te willen?
Leiderschap in de zorg is een vak
Het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden gaat niet altijd vanzelf. Het vraagt oefening, reflectie, inzicht in jezelf, in anderen en in systemen. En het vraagt de moed om oude patronen los te laten. SeederDeBoer kent de zorg van binnenuit, maar brengt ook frisse ideeën en best practices uit andere sectoren. We ondersteunen leiders om anders te denken en anders te doen.
Wij helpen leiders groeien in:
- Het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap
- Leiderschap en teamontwikkeling
- Leiderschap in verandering
Omdat wij geloven dat de zorg alleen toekomstbestendig wordt met leiders die het anders durven doen.
Waarom de zorg om ander leiderschap vraagt
De zorg verandert. Er zijn minder mensen, maar er komt als we zo door gaan steeds meer werk. Daarnaast verschuift het perspectief. Van zorg verlenen naar gezondheid bevorderen, met meer focus op preventie. Je hoort het regelmatig: samenwerking over de grenzen van zorg en sociaal domein heen is noodzakelijk om gezondheid te faciliteren. Maar ook digitalisering, de beweging naar passende zorg, en duurzaamheidsvraagstukken vragen om nieuwe manieren van organiseren. Niet langer in silo’s, maar in ketens. Klassieke hiërarchieën maken plaats voor gedeeld leiderschap, waarin professionals, patiënten en hun naasten samen optrekken. Deze veranderingen raken niet alleen de organisatie, maar ook de rol en het gedrag van leiders zelf.
Dat vraagt iets anders van leiders
Niet langer een leider die alles weet en controleert. In plaats daarvan een leider die zichzelf goed kent en vanuit daar bewuste keuzes durft te maken. Een leider die verbindt, richting geeft en verandering faciliteert. Die niet alleen stuurt op zorguitkomsten, maar vooral op gezondheid. Die stevig blijft staan in een complexe, vaak onzekere context en investeert in relaties, netwerken en gedeelde doelen. Een leider die de mensen en het team echt ziet en aanspreekt op gedrag en potentieel. Die stuurt op een inclusieve cultuur en op medewerkerstevredenheid. En tot slot een leider die kijkt naar het geheel. Voorbij de grenzen van de eigen afdeling of organisatie, om bij te dragen aan oplossingen die de zorg als geheel vooruithelpen.
Tegelijkertijd zien we hoe lastig dat in de praktijk kan zijn
- Veel leiders lopen vast:
- Tussen beleid en praktijk;
- Zonder tijd voor het echte gesprek;
- Met weinig begeleiding in hun leiderschapsontwikkeling;
- Met moeite om generaties en disciplines te verbinden.
Daarnaast zien we in de praktijk belangrijke ontwikkelingen in de zorg die invloed hebben op het leiderschap van zorgprofessionals:
Personeelstekorten zorgen voor een hoge werkdruk. Leidinggevenden missen daardoor vaak de tijd voor het gesprek met hun mensen. Ook het verbeteren van samenwerking en processen blijft liggen. Tegelijkertijd vinden zij het lastig om overbelaste teams aan te spreken zonder hen extra te belasten. Dat vraagt om balanceren: wanneer geef je richting, en wanneer laat je juist los?
Verschillende generaties vragen iets anders van hun leidinggevende en hun werk. Jongeren willen flexibiliteit, digitale tools en efficiënte feedback. Ouderen hechten meer waarde aan structuur en persoonlijke gesprekken. De huidige leiderschapsstijl sluit daar niet altijd op aan. Soms schuurt het. Bijvoorbeeld als jongere zorgprofessionals sturen op verandering, en meer ervaren collega’s daar moeite mee hebben. Of als verwachtingen over communicatie en besluitvorming uiteenlopen. Het is belangrijk om die verschillen te herkennen en de kracht van generaties te benutten. Dit leidt tot beter wederzijds begrip, meer werkplezier en een veerkrachtiger team.
Hetzelfde geldt voor diversiteit en inclusie. Ook hier vraagt leiderschap om bewustzijn. Het is belangrijk om als leider eigen aannames te herkennen en ruimte te maken voor andere perspectieven. Teams waarin mensen zich gezien en gehoord voelen, presteren beter en zijn innovatiever. Juist in een sector onder druk, maakt dat het verschil.
Veel zorgprofessionals groeien zonder voorbereiding en coaching in een leidinggevende rol. Tegelijkertijd hebben sommige leidinggevenden juist weer geen achtergrond in de sector. Dat kan spanning geven: leiderschap vraagt zowel begrip voor de praktijk als goede vaardigheden. Zo vraagt de stap van zorgverlener naar coachend leider begeleiding, reflectie, intervisie en training. Ook zorgprofessionals zonder leidinggevende rol worden in de zorg uitgedaagd om persoonlijk leiderschap te tonen: door actief verantwoordelijkheid te nemen voor hun handelen en hun ontwikkeling, initiatief te tonen en bij te dragen aan betere zorg en samenwerking.
Samenwerken in de zorg wordt steeds belangrijker. Het draait niet alleen meer om behandeling, maar om gezondheid en kwaliteit van leven. Dat vraagt om gelijkwaardige samenwerking met patiënten en hun netwerk én tussen specialismen en zorgorganisaties. Het Integraal Zorgakkoord en Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord onderstrepen de noodzaak van ketens en netwerken in plaats van silo’s. Veel zorgorganisaties richten zich op het individu binnen hun eigen domein. Iedereen pakt zo goed als mogelijk zijn eigen stukje op, maar dat leidt niet altijd tot de beste uitkomst voor het individu en dus ook het collectief. Het beste voor de samenleving vraagt om een fundamenteel andere manier van denken en werken: voorbij de grenzen van de eigen organisatie, met oog voor het geheel. Samenwerking op systeemniveau is nodig om kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid te waarborgen. Leiderschap speelt een sleutelrol in het overstijgen van grenzen en het loslaten van wat niet meer werkt.
Digitalisering verandert de zorg. E-health, telezorg en AI maken processen efficiënter en patiënten verwachten steeds meer gemak. Technologische ontwikkelingen vragen tijd, geld en energie. Tegelijkertijd vraagt dit om keuzes in privacy en ethiek. Leiderschap is cruciaal om technologie doelgericht in te zetten: als ondersteuning van het zorgproces, niet als extra belasting. Dat vraagt om visie, durf en het vermogen om mensgerichte zorg te verbinden met technologische innovatie.
Helaas is het huidige zorgstelsel zo ingericht dat het verandering remt. Financiering beloont vaak nog het behandelen van ziekten en niet het voorkomen ervan, en maakt samenwerking lastig. Leiders moeten binnen dit systeem bewegen, barrières doorbreken en samenhang creëren. Dat geldt ook voor leiders aan de financieringskant, die zoeken naar nieuwe manieren om zorg te bekostigen en zo duurzame verandering mogelijk te maken.
Onze visie op leiderschap
Bij SeederDeBoer zien we leiderschap als meer dan sturen: het vraagt om balans tussen rationele besluitvorming, emotioneel bewustzijn en fysieke aanwezigheid. Effectief leiderschap ontstaat vanuit de kern: jouw essentie. Wij geloven in vier pijlers die jou als leider richting geven en die leiderschap betekenisvol en toekomstbestendig maken:
Ken jezelf als leider
Zelfinzicht is het startpunt van sterk leiderschap. Wie ben jij, wat drijft je, waar liggen je krachten en hoe blijf je stevig staan in een dynamisch speelveld? Als je jezelf goed kent, blijf je rustig in de hectiek. Je luistert beter. Je kiest bewuster. Stilstaan maakt ruimte. Voor reflectie, eerlijkheid en groei. Daar ontstaat leiderschap.
Je plek in de organisatie
Leiderschap is geen positie op papier, maar een rol in verbinding met anderen. Wij denken dat een sterke leider samenwerking bevordert, persoonlijke groei stimuleert en collega's helpt hun talenten optimaal te benutten. Hoe stuur je op vertrouwen en resultaat? Hoe biedt je ruimte en helderheid? Wie zijn plek in de organisatie kent, kan bewuster bewegen en bijdragen aan een gezonde organisatiecultuur.
Je plek in de maatschappij
Leiders in de zorg dragen verantwoordelijkheid die verder reikt dan de muren van hun organisatie. Ze maken maatschappelijke impact door mensen mee te nemen in verandering. Door te blijven staan als het schuurt. En door het goede te blijven doen, ook als dat niet de makkelijke weg is.
Bestemming van de organisatie
Elke organisatie heeft een bestemming. Een ‘waarom’. Een kompas voor alle keuzes. Wat wil jouw organisatie echt betekenen, en hoe speelt zij in op veranderende omstandigheden? Die vraag wordt urgenter nu we steeds meer op een andere manier naar zorg gaan kijken. Het schuift aan de fundamenten van wat een zorgorganisatie is en doet. De ‘waarom’ van gisteren is niet vanzelfsprekend de ‘waarom’ van de toekomst. Een leider brengt de missie tot leven: maakt haar concreet. En vertaalt haar naar een verhaal dat raakt, inspireert en richting geeft en waar mensen zich aan willen verbinden.
Onze aanpak
Zo gaan we te werk
Effectief leiderschap in de zorg vraagt aandacht op drie verschillende niveaus: persoonlijk leiderschap, leiderschap in teams en leiderschap in verandering. Die hangen nauw met elkaar samen. Door leiderschap op al deze niveaus te versterken, ontstaat beweging. Zorgprofessionals nemen eigenaarschap en groeien, teams werken beter samen en veranderingen leiden tot duurzame impact.
Elke organisatie is anders, daarom maken wij onze aanpak altijd op maat. We sluiten aan bij jouw situatie, jullie doelen en de vragen die echt spelen.
Persoonlijk leiderschap
In de zorg sta je op een spanningsveld, op zoek naar balans tussen de menselijke maat en de regels van de organisatie. Regels en protocollen vragen iets anders dan wat je hart je soms ingeeft. Persoonlijk leiderschap helpt om in zulke momenten bewuste keuzes te maken. Je kent je waarden, je staat stevig, ook als het schuurt, en durft verantwoordelijkheid te nemen. Van daaruit geef je helder richting en houd je focus op wat er echt toe doet.
Zo hebben we dat eerder gedaan
Bij een organisatie hebben we managementteamleden laten reflecteren op hun persoonlijke levensverhaal met vormende momenten, kernkwaliteiten, waarden en drijfveren. Dit zorgde voor een bewust eigen kompas in een grote organisatieverandering. Door dit in een veilige setting ook te delen met de andere managementteamleden ontstond er meer oog voor elkaars gebruiksaanwijzing en unieke kwaliteiten. Interessant was om te zien hoe deze vormende momenten, kernkwaliteiten, waarden en drijfveren zich tot de teamleden en de organisatieverandering verhouden: waar versterken ze elkaar en waar botst het? Welke basis is er om de gewenste vernieuwing te bereiken? Wat hebben we persoonlijk te ontwikkelen en wat als team? Door te reflecteren ontwikkelden leiders het vermogen om voorbij hun eigen belang en rol te kijken. Hun focus verschoof naar het bredere perspectief en de samenhang binnen de organisatie.
“Inzicht in jezelf is het vertrekpunt om vernieuwing te creëren.”
Leiderschap & teamontwikkeling
Wij helpen leiders om een sterk team te bouwen, dat werkt vanuit vertrouwen. Waar mensen eigenaarschap tonen en verantwoordelijkheid nemen. We versterken samenwerking tussen de verschillende vakgebieden, zorgen dat conflicten op een positieve manier worden opgelost en dat de professionele dialoog groeit. Daarbij kijken we niet alleen naar formele hiërarchische structuren. Ook informele netwerken tellen mee. Juist daar gebeurt veel. Een model wat we hiervoor vaker gebruikt hebben is het Teamwiel van Martijn Vroemen.
Zo hebben we dit eerder gedaan
Een vakgroep met medisch specialisten wilde een nieuwe start maken na een periode met wisselingen en spanningen. Dit hebben we o.a. gedaan door te werken aan onderling vertrouwen, diepgaande verbinding en verdiepende kennismaking met elkaar als mens en als professional. Dit zorgde voor vertrouwen en frisse energie.
Door het open gesprek te voeren over de toekomst van deze vakgroep, binnen de context van het veranderende zorglandschap en passend bij de ziekenhuisbrede strategie ontstond er een gezamenlijke stip aan de horizon. Openheid over de eigen ambities en belangen hierin gaf meer verbinding en commitment.
Aan de hand van de zes belangrijke aspecten van teamdynamiek en samenwerking hebben we gereflecteerd op waar de vakgroep op dit moment staat als team. Samen onderzochten we waar potentie ligt voor versterking van de samenwerking, formuleerden we concrete afspraken en stimuleerden we eigenaarschap.
Mariska – partner SeederDeBoer:
“Investeren in elkaar diepgaand kennen en de tijd nemen voor team reflectie loont altijd. Het versterken van vertrouwen levert zoveel positieve energie op. Het open gesprek over belangen, spanningen, ambities, en verlangens is daarbij cruciaal.”
Leiderschap in verandering
Wij helpen leiders om richting te geven aan verandering. Dat begint met een helder toekomstbeeld. Daarna gaan we aan de slag met het creëren van draagvlak bij de professionals en leren we omgaan met weerstand op de werkvloer. We combineren kennis van verandering met onze ervaringen in de zorgsector. We begrijpen hoe zorgculturen werken: ethische spanningen en kracht van vakmanschap. Of het nu gaat om een fusie, een koerswijziging of een nieuwe strategie. Belangrijk daarbij is dat leiders zelf het goede voorbeeld geven. Het gedrag van leiders bepaalt hoe serieus een koers genomen wordt. Een visie krijgt pas betekenis als die zichtbaar wordt in keuzes, communicatie en samenwerking.
Bij een organisatie die de medisch-specialistische zorg vertegenwoordigt, hielpen we leiders om tot een gedeelde strategie te komen. Dat bleek niet eenvoudig. Verschillende belangen liepen door elkaar en ieder keek vanuit zijn eigen perspectief naar de toekomst.
Zo hebben we dat eerder gedaan
We kozen bewust voor vertragen. Ook al voelt dit soms ongemakkelijk. Niet meteen de analyse afmaken of keuzes forceren, maar stilstaan bij wat werkelijk belangrijk is. Waar lig je wakker van? Wat wil je als leider betekenen voor de zorg en voor de samenleving? Door dit gesprek ontstond meer begrip voor elkaars drijfveren en werd zichtbaar waar de echte spanning zat.
Vanuit die basis konden we de strategie vormgeven: een koers die niet alleen rationeel klopte, maar ook gedragen werd omdat zij aansloot bij wat leiders werkelijk beweegt, met oog voor hun plek in de organisatie en maatschappij.
Jurgen – partner SeederDeBoer:
“Je kunt verandering niet alleen bedenken. Als je rationeel blijft analyseren kom je er nooit helemaal uit. Echte verandering begint als je het voelt. Dáár ontstaat beweging.”
Goed leiderschap houdt de zorg in beweging. Door bewust te kiezen, te verbinden en te vernieuwen ontstaat een sector die klaar is voor de toekomst. Klaar om het verschil te maken of benieuwd naar meer ervaringen? Wij helpen je graag om jou, jouw organisatie en mensen in beweging te brengen. Neem contact met ons op en ontdek wat wij voor jouw organisatie kunnen betekenen.
