'De zeven eigenschappen van effectief leiderschap' — Hoe een boek Joost zijn perspectief op het werkleven deed veranderen

Hi Joost! Leuk dat je er bent! Boek net uit? Of is dit een boek van jaren terug?

Joost: ‘Ik heb even na moeten denken over welk boek dat ik recent heb gelezen voor mij als persoon en in het bijzonder als nieuwe Junior Consultant bij SeederDeBoer belangrijk voor mij is geweest. Het is inmiddels een relatief oud boek uit 1989, maar zo ver ik weet is het nog altijd een populair en tijdloos boek, dat voor veel mensen een verschil heeft gemaakt in hoe je naar jezelf en je relaties tot anderen kijkt, genaamd: ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey’. Ik heb het zelf ongeveer een jaar geleden voor het eerst gelezen, maar ik pak het boek er vaak nog even bij om verschillende theorieën te herlezen en mee te nemen in de praktijk.’

Wij zijn natuurlijk razend benieuwd waar het boek over gaat. Zou je dit eens kort kunnen toelichten?

Joost: ‘Natuurlijk, Covey’s boek is in essentie een boek over handelen vanuit principes wat leidt tot effectiever handelen vanuit jezelf en met anderen. Het is een pleidooi tegen reactief en pragmatisch handelen dat veel energie kost, frustratie geeft en tot weinig effectiefs leidt. Hiervoor heeft hij een aantal fundamentele principes op basis van vele anekdotes en onderzoek gevat in een model van 7 eigenschappen die op elkaar voortborduren. Door zowel de persoonlijke ervaringen als de ervaringen uit allerlei verschillende organisaties die genoemd worden in dit boek, word je fijn meegenomen in eigenschappen ten aanzien van persoonlijke ontwikkeling die nodig zijn om vervolgens effectieve eigenschappen in relaties met anderen te ontwikkelen. ‘

Waarom heb je dit boek in eerste instantie gekozen om te lezen? Wat trok je precies aan?

Joost: ‘Ik heb het boek aangeraden gekregen tegen het einde van mijn studietijd, toen ik druk bezig was met vragen als: wat voor werk wil je gaan doen en wat past nou écht bij mij? Ik wist ergens al wel dat mijn interesse lag bij gedrag en interpersoonlijke dynamiek, maar ik zat op studiegebied toch niet zo expliciet in die richting. Als student vind ik dat je vooral een beeld krijgt van banen die logisch aansluiten op je studie, maar dat het moeilijk kan zijn om breder te kijken naar een match met je interesses en karakter. In gesprek met een carrièrecoach - die ook als organisatieadviseur werkte - ben ik op dit boek gewezen. Dit boek heeft met name een rol gespeeld in mijn besef dat je gedrag ook kunt analyseren met concepten en modellen. Uiteindelijk leer ik nu steeds meer dat deze theorieën ook goed passen in de praktijk en bij (het implementeren van) organisatieveranderingen.’

Klinkt gaaf! Zijn er nog meer leerpunten die je uit dit boek hebt kunnen halen?

Joost: ‘Het zijn er meer dan ik hier allemaal kan noemen, maar mijn grootste leerpunt van dit boek is dat het belangrijk is om je te richten op fundamentele principes in combinatie met het ontwikkelen van jezelf. Het resultaat komt dan vanzelf. Als Junior Consultant stap je eigenlijk met weinig directe ervaring een organisatie in; ik merkte dat ik eigenlijk meteen alles goed wilde doen en het mijzelf kwalijk nam als dit niet lukte, terwijl je simpelweg nog niet kunt weten hoe je je precies moet gedragen en wat wel en niet werkt. Als je nadenkt over wat nodig is om effectief te zijn, realiseer je dan dat je door een soms lastig groeiproces heen moet, vragen moet stellen en fouten moet kunnen maken. Een simpel maar herkenbaar principe dat in het boek hierbij centraal staat, is het principe ‘de ‘P/PM-balans’. Dat stelt dat effectiviteit afhankelijk is van de balans tussen de productie of resultaat van datgene dat je probeert te bereiken en het productiemiddel dat daarvoor moet zorgen. Om resultaat te krijgen van jezelf moet je dus ook investeren in jezelf; of dat nu gaat om trainingen binnen het Traineeship of simpelweg door voldoende rust en werk-privé balans te zoeken. Andersom merk ik nu dat degene met wie ik op dit moment samenwerk, zich bewust is van dit principe en mij niet simpelweg vraagt om iets specifieks op te leveren, maar juist investeert in mijn ontwikkeling zodat ik op termijn het meest effectief kan worden. Als Trainee werk je per definitie veel samen met anderen en daarbij is het voor mij een belangrijk leerpunt dat je je steeds moet blijven afvragen of je voldoende investeert in jezelf en de mensen om je heen om tot een succesvol resultaat te komen.'

Heeft het jou ook verder gebracht op professioneel en/of persoonlijk vlak?

Joost: ‘Absoluut, zowel professioneel als persoonlijk. Dat begint al bij de rol die het boek gespeeld heeft bij mijn keuze voor het Consultancy Traineeship van SeederDeBoer. De eerste eigenschap uit het boek - dat de basis vormt voor alle andere eigenschappen - is ‘wees proactief’. Zoals in het boek wordt gezegd ontsla je jezelf van je verantwoordelijkheid om zelf proactief te bepalen wat je wilt doen als je binnen je cirkel van betrokkenheid op zoek gaat naar een abstract ideaal uit je omgeving. Je cirkel van betrokkenheid is alles waar je wel toe betrokken bent, maar geen invloed op kunt uitoefenen. Proactief gedrag is je bezig houden met zaken binnen je cirkel van invloed, wat bepaald wordt door wat je zelf belangrijk vindt vanuit de realiteit en je eigen waarden. Zoals ik al zei heeft dit besef bijgedragen in het kiezen van werk op basis van wat ik intrinsiek belangrijk vind en de meeste energie en tijd in steek, in plaats van alles om je heen te overwegen en dan maar te kiezen wat zich toevallig aandient. Wat dit betreft was ik voorheen op zowel professioneel als persoonlijk vlak toch vaak reactief aan mijn omgeving.

Een ander concept uit het boek dat me bijblijft is de emotionele bankrekening. Door op basis van vriendelijkheid en eerlijkheid te investeren in een relatie, bouw je als het ware een emotionele reserve van vertrouwen op. Als je vervolgens een beroep doet op iemand doordat je het af laat weten maak je een opname. Als je zelfs herhaaldelijk verzaakt in het contact met iemand, kom je ‘in het rood’ te staan. Mocht je dan toch een beroep op iemand willen doen als het een keer lastig wordt kun je eigenlijk niet iets van de ander verwachten; je hebt immers nooit een storting gedaan die rechtvaardigt dat iemand je helpt. Ook in adviesrelaties wordt denk ik alleen iets aangenomen als er eerst emotioneel vertrouwen is. Zoals in het boek wordt gezegd, bouw je dit op door de ander eerst te begrijpen, woord te houden, verwachtingen te verduidelijken en je integer op te stellen. Als er dan vertrouwen is vanuit een hoge emotionele bankrekening kun je vervolgens werken naar win-win situaties.’

Is het ook toepasselijk op jouw huidige werkzaamheden binnen SeederDeBoer? Indien ja, op wat voor manier?

Joost: ‘Ja, met name het proactief handelen. Het is denk ik ook één van de belangrijkste eigenschappen als je net begint als Junior Consultant. Je stapt immers een organisatie in met relatief weinig kennis die je kunt inzetten om meteen iets bij te dragen. In zo’n nieuwe organisatie komen er veel nieuwe dingen op je af waardoor het snel kan gebeuren dat vooral je omgeving bepaalt wat je doet - je wordt reactief op zaken uit je cirkel van betrokkenheid. Dit is natuurlijk voor een groot deel logisch als je begint, alleen het hielp én helpt mij wel om steeds weer terug te gaan naar hetgeen waar ik daadwerkelijk invloed op heb. Dat betekent dat je je ook laat leiden door wat je zelf belangrijk vindt, kijkt waar behoefte bestaat vanuit je eigen beoordelingsvermogen en hier vervolgens naar acteert. Dit wordt in het boek ook genoemd als de eerste stap om onafhankelijk te worden waarna je dit kunt uitbouwen naar wederzijdse afhankelijkheid. Zoals veel onderdelen uit het boek spreekt het in eerste instantie misschien voor zich, maar in de praktijk helpt het wel om bewustwording in je gedrag en dat van anderen te ontwikkelen. Ik vind de persoonlijke ontwikkelingstrainingen binnen het Traineeship van SeederDeBoer – met o.a. principes uit dit boek - dan ook vooral nuttig omdat je actief reflecteert op wat je in de praktijk dagelijks meemaakt. ‘

Laatste vraag: heb je nog een gouden tip voor een volgend boek wat men zou moeten lezen?

Joost: ‘Ik moet zeggen dat ik naast een boek als deze vooral graag romans lees, maar in lijn van dit boek ben ik nu bezig met een boek van Wouter Hart, ‘Anders vasthouden’. Aan de hand van voorbeelden uit organisaties benoemt hij hoe je kunt sturen op wat ergens echt nodig is aan de hand van sleutelprincipes, in plaats van op vaste regels en systemen. Dus in plaats van dat je je vasthoudt aan bepaalde vaste procedures voor standaardsituaties kun je ook principes ontwikkelen waarbinnen iedereen in een organisatie ruimte krijgt om zelf acties te bedenken als een onvoorziene situatie zich voordoet. Zeker een tip!’

Bedankt voor je tijd en je interessante antwoorden Joost!