Strategie & Business — Leiderschap

De ontdekkingsreis van de leider

Een organisatie is een verzameling van mensen; een verbindend veld van relaties die rondom een taak zijn georganiseerd. Als leider neem je langere of soms kortere tijd deel aan dit organisatiesysteem. Wat de taak van de organisatie is, ligt vast in de missie, de bestemming. Oorspronkelijk bedacht door de oprichter(s) die iets wilde bereiken. De koers van de organisatie ligt in handen van de strategische leiding (top van de organisatie). In de huidige tijd betekent dat veelal laveren in een wereld die in crisis en verwarring is. Van organisaties vraagt dit om voortdurende aanpassingen en blijvend kunnen veranderen.

Het vraagt lef van de leider om verantwoordelijkheid te nemen en dingen anders te gaan doen. Een beetje veranderen bestaat niet. Leiders geven hierin richting. Mensen in de organisatie kijken, bewust en onbewust, naar de leider. Hoe doet mijn leider dat, hoe doen de leiders het samen? Zo kan een leider met zijn gedrag veranderingen bewerkstelligen, maar ook (onbewust) tegenhouden of dwarsbomen. Met leiderschapsgedrag wordt de norm gesteld: zo doen wij dat hier. Zo stolt dit vervolgens in de cultuur van de organisatie.

Mijn essentie
De leider kan pas een voorbeeld zijn op het moment dat deze weet heeft van zijn of haar eigen essentie. Als leider ben je je eigen instrument in de ontmoeting; je kunt alleen doorgeven wat jezelf van binnenuit kent en geïntegreerd hebt. Het gaat hierbij om het ontdekken van je levensbestemming en steeds verder te verdiepen wie je bent. Om het kennen van je eigen authenticiteit. Het gaat hier om de weg voorbij het ego. Naar de ziel, langs de fysieke, rationele, emotionele en spirituele laag. Daarnaast heeft de leider te erkennen dat hij of zij onderdeel is van een groter geheel en dat we daarin ‘ingeordend’ zijn. Voorbeelden zijn de natuurwetten en de levensbron. Zonder deze erkenning, kunnen leiders zich veel groter maken dan ze eigenlijk zijn.

Mijn plek
Voor ieder mens is er een geëigende bestemde plek die is meegegeven met het leven in het gezin van herkomst. En deze plek is er altijd. Je bent er terecht gekomen met alles wat is, bezien vanuit de grotere orde. Vanuit deze plek als beginpunt maak je de groei, ontwikkeling en ontplooiing mee die hoort bij het leven. Het is de plek die je in relatie zet tot de mensen om je heen. Als kind ontwikkel je overlevingsmechanismen, om te kunnen 'copen' met het gedrag van je ouders. Dit zijn overtuigingen die je ontwikkelt over jezelf, de ander en de wereld. Deze overtuigingen blijf je in je gedrag steeds opnieuw herhalen. Bewustwording van deze overlevingsmechanismen en meer ruimte creëren voor ander gedrag, is wezenlijk voor de leider.

Mijn plek in de organisatie
Alleen in de ontmoeting met de ander, met het collectief, kan je je plek ervaren. Vaak is er in organisaties sprake van verwarde onderlinge verhoudingen. De patronen van de één hebben effect op de patronen van een ander, wat dynamiek in de relatie oplevert. Opgeteld bepalen deze dynamieken de groepsdynamiek. Zo interfereren dynamieken uit de organisatie continu met dynamieken uit het gezin van herkomst van leiders én medewerkers. Samenwerken loopt vaak vast op deze onderstroom. Echt ontmoeten is daarin een belangrijke interventie. Als het spannend wordt in de samenwerking, gaan we vaak uit de ontmoeting en vallen terug op individuele autonomie. Hiermee gaan we het ontrafelen van de patronen en de confrontatie uit de weg en blijven we ‘onschuldig’.

De eerste stap is om uit te zoeken hoe het zit met lidmaatschap. Hoe doe je het samen met je 'peers': welke plek en taak heb jij in de organisatie te vervullen in relatie tot de plek en taak die jouw 'peers' hebben. Daarnaast heeft deze peergroep met elkaar de onderlinge patroondynamieken uit te zoeken om deze op te lossen en zo goed ingeordend te worden. Pas als dit is gebeurd, kunnen de leiders vanuit deze inordening hun leiderschapstaak opnemen. Leiderschap nemen gaat gepaard met het verduren van de eenzaamheid als leider, aangezien je geen lid bent van het team waar je leiding aan geeft. Een leider moet daarnaast de durf hebben om succesvol te zijn, af te grenzen en macht te hanteren ten gunste van het grotere geheel.

Mijn plek in de maatschappij
Leiders hebben hun organisatie te bezien in haar omgeving. De organisatie maakt immers deel uit van een groter geheel, bijvoorbeeld van ketens of netwerken. Dit is gerelateerd aan een fysieke plek (buurt, regio, land) en aan figuurlijke plekken, zoals de economie, een financieel stelsel of sociaal verband. Waar leiders zich mee meten en waar ze de organisatie aan toe vertrouwen maakt nogal uit. Hoe vinden organisaties hun weg in een wereld die in crisis en verwarring is? Leiders kunnen uitreiken en samen met anderen verbindingen aangaan op weg naar duurzame veranderingen. Groei en ontwikkeling vormen de levensader van organisaties, het potentieel van de organisatie drijft hierop. De huidige polycrisis maakt dat er (disruptief) andere keuzes gemaakt moeten worden.

Om uit te kunnen reiken naar leiders van andere organisaties, keren we weer terug naar de essentie. Om werkelijke verbinding met de ander te kunnen maken, hebben leiders in de eerste plaats de zelfkennis nodig over hoe zij in verbinding blijven met zichzelf. En hoe zij dit doen vanuit hun geëigende plek. Zo vallen plek en essentie samen. Een organisatie kan zover groeien als de leiders van de organisaties zijn. Door vanuit lidmaatschap met elkaar de verbinding aan te gaan, vind je als organisaties samen - door grenzen over te gaan en nieuw gebied te betreden - ruimtes waarvan je niet wist dat ze er zijn en die je als organisatie alleen niet snel zult vinden. In deze ruimtes ontstaat het gezamenlijke inzicht. Van hieruit kun jij als leider het verschil maken en zorgen dat de organisatie gaat bijdragen aan het grotere geheel.